Маньпупунёр

Коми Республикаын кызь район. Быдлаын туристлы вермасны кокниа петкӧдлыны медбур 10 нималантор. Тайӧ и вӧрзьӧдны позьтӧм юяс, и Гӧрд небӧгӧ пыртӧм быдмӧгъяса помтӧм-дортӧм вӧр, и крежйӧсь гӧраяс, и водопадъяс да рудӧгъяс. Комилысь чуймӧданаторъяссӧ позьӧ аддзыны лунвывсянь войвылӧдз ӧти да джын сюрсысь унджык километр кузьтаын.

Медся нималанаыс – Печора-Ылыдзса заповедникын Маньпупунёр плато. 2008 воын сійӧс пыртӧма Россияса сизим чуймӧданатор лыдӧ.

Легендаяс

Сизим из сюръялӧн джудждаыс 42 метрӧдз. Йӧз пӧвстын найӧс шуӧны «бӧлбанъясӧн». Важысянь сы гӧгӧр бергалӧ уна легенда. Ӧтиыс на пиысь мансилӧн. Коркӧ сэсянь неылын сулаліс изйысь да хрустальысь кар. Ӧнӧдз на тайӧ иныс – Торе-Поре-Из – тыдалӧ ыліас заповедникын. Карӧн веськӧдліс вождь, сылӧн вӧлі мича ныв. Орчча дикӧй племяысь князьлы кажитчис нылыд, но вождь нылыд ӧткажитіс сылы. Жӧникыс скӧрмис да уськӧдчис кар вылӧ. Нылыс пышйис лунвылӧ, Маньпупунёр платолань. Багатыр Тыч-Гырым кыліс чойыслысь горзӧмсӧ, котӧртіс отсӧг вылӧ да тупкис нывсӧ аслас зарни щитӧн. Шонді югӧръясыс усисны щит вылӧ да пӧртісны ныв вылӧ уськӧдчысьясӧс из бӧлбанъясӧ.

Наукаын лоӧмторъяс

Геологъяс пасйисны, мый изъяслы 505 миллион воысь абу унджык. Налы лӧсялӧ мелкоплойчатӧй полосчатӧй тэчас. Изъяс вылын быдмӧ быд сикас рой, сӧмын ӧткымынлаысь позьӧ аддзыны породаяслысь петкӧдчӧмсӧ. Туялысьяс чайтӧны, мый из породаясыс лӧсялӧны сёр кембрийскӧй – водз ордовикскӧй кадся тельпосскӧй свита кадлы.

Маньпупунёр дорӧ путешествуйтӧм

Туристъяс локтӧны плато дорӧ оз наука боксянь тӧдӧмлунла, а мед нимкодясьны сьӧлӧм вӧрзьӧдана мичлунӧн да шойччыны лӧньлунас. Колӧ пасйыны, мый туристъяслысь ветлӧм-мунӧмсӧ ладмӧдӧны Печора-Ылыдзса заповедникӧ йӧзӧс лэдзны позянлун серти. Весиг плато вылын вӧчӧм фотоясыс шемӧсмӧдӧны. Коді аддзывліс изъяссӧ ас синмӧн, вунӧдны сэсся некор нин оз вермы. Туристъяслӧн кывъяс серти, плато вылын окота чӧв овны, а уналӧн татшӧм мичсьыс заводитӧ петны синва.

Плато вылӧ позьӧ воӧдчыны ӧдйӧ да кокниа – вертолётӧн. Но та вылӧ мунас зэв уна сьӧм. Вертолёт пуксьӧ инструкторъяслӧн керка дорӧ, лӧсьӧдӧм ордымті туристъясӧс колльӧдасны изъяс дорӧ. Бӧлбанъясӧн позьӧ нимкодясьны час да джын, вӧчны фотояс, а сэсся бӧр мӧдӧдчыны вертолёт дорӧ.

Аддзывлыны бӧлбанъяссӧ позьӧ и мӧд ног. Бур маршрут лӧсьӧдіс «Ирбис» компания. Тӧвнас туристъяс вермасны воӧдчыны плато дорӧ опыта проводниккӧд снегоходъясӧн Печора-Ылыдзса заповедниклӧн кордонъясын да Вологодскӧй граньын гӧсьтъяслы керкаын узьмӧдчӧмӧн. Гожӧмнас туйыс заводитчӧ Комсомольск-на-Печоре грездсянь, туристъяс пуксьӧны аэропыжӧ да кывтӧны часӧн сё километра Печора ю йывлань. Узьмӧдчӧны кордонын, сэсся мӧдӧдчӧны водзӧ Печора кузя. Пажын кадӧ туристъяс восьлалӧны нин заповедниклань кокни рюкзакъясӧн парматі, нюръясті, курумникті, ляк кыдз расті. Асывнас группа мунӧ платолань ордым кузя. Изъяс дорын куим часыс лэбыштӧны ӧти здукӧн, но сьӧлӧмкылӧмъяс колясны нэм кежлӧ. Татшӧм жӧ туйӧн туристъяс бӧр мунӧны маршрут заводитчанінӧ. Сідзкӧ, путешествуйтны ковмас некымын лун, но сійӧ лӧсялас и опыттӧм туристъяслы, и челядьлы.