Манарага гӧра

«Югыд ва» парк йылысь

«Югыд ва» – Россияын медыджыд национальнӧй парк: сылӧн ыдждаыс матӧ кык миллион гектар, войвывсянь лунвылӧ сійӧ нюжалӧ 280 км вылӧ, а рытыввывсянь асыввылӧ – 120 км вылӧ. 2022 воын парклы тырис 28 во, сійӧ пырӧ оз сӧмын Россияса, но и став мирса медыджыд вӧр-ва резерватъяс лыдӧ. «Югыд ва» – Россияса медся этша йӧза национальнӧй паркъяс пиысь ӧти: тані пӧшти абуӧсь сикт-грездъяс, а водзынсӧ тані кочуйтісны манси, ненеч, ханты войтыр. Та йылысь висьталӧны гӧра, ю, ты, вадорса видз нимъяс.

Кочуйтысьяслӧн мудоръяс эз вӧвны, а талун парксӧ торйӧдӧны гӧраяс да юяс: асыввылын – Урал гӧраяс, войвылын – Кожым ю, рытыввылын – Косью ю, Ыджыд Сыня да Вангыр юяс, лунвылын – Печора-Ылыдзса заповедниккӧд мудор. Паркыс меститчӧ куим муниципалитетын: Инта да Вуктыл кар кытшъясын да Печора районын.

Урал йывъяс

«Югыд валӧн» озырлун – Ураллӧн медджуджыд йывъяс: Народаиз (1895 м), Карпинскӧй нима гӧра (1803 м), Кӧлӧкӧльня (1721 м), Тӧлпозъиз (1620 м), Сабля (1497 м), да парклӧн аслыспӧлӧс символ — Манарага (1662 м). Гӧраыс нималӧ легендаясӧн, водзвыв он куж висьтавны, мый тэнӧ виччысьӧ. Маршрутъясыс кокниӧсь, но гӧраыс оз пыр «лэдз» ас дорӧ туристъясӧс. Манарага вылӧ кыпӧдчысьяслы воссьӧ шемӧсмӧдан мича серпас.

Манарага гӧра

В самом центре Урала
Дремлет каменный медведь.
Лапу вытянул устало,
А когтей на лапе шесть.

Мы пожали эту лапу,
Мы прижались к ней щекой.
Ветер лица исцарапал,
Небо лишь над головой.

Ветер встречный, ветер шалый,
Облаков плывут шатры.
Мы стоим на перевале
У красавицы-горы.

Манарага манит, манит,
Растопырив шесть когтей.
И, пожалуй, нет названья
Приполярной красоте.

Колян нэмся 80-ӧд воясын Манарагаӧс нимӧдіс турист да врач Михаил Донов. Сэксянь туристъяс сьылӧны сьыланкывсӧ походъясын да каръясын, кор дасьтысьӧны гӧраясӧ мунігкежлӧ, а найӧ, кодъяс сійӧс оз тӧдны,дасьӧсь гижӧны нималана гӧра йылысь выль сьыланкывъяс.

Манарага гӧра – Приполярнӧй Ураллӧн медся тӧдса йывъяс пиысь ӧти.

Гӧраыс меститчӧ «Югыд ва» национальнӧй паркын. Ылісянь сійӧ поткӧдӧм сынан кодь либӧ ош лапа кодь. Та вӧсна и нимыс татшӧм: ненеч кывсянь Манарага вуджӧдчӧ кыдзи «ош лапа кодь». Сылӧн джудждаыс – саридз веркӧссянь 1662 метр. Дыркодь «ош гӧра» вӧлі тайӧ инын медся джуджыдӧн, кытчӧдз эз ло тӧдса, мый Народаиз 200 метра вылӧ джуджыдджык Манарагаысь.

Туристъяс лыддьӧны, мый Манарага да Сабля – Ураллӧн медся мича йывъяс. Манарага вылӧ кайны абу кокни, но тайӧс вӧчны вермасны и сӧмын на туриставны заводитысь войтыр. Справочникъясын индӧма, мый сылӧн веськыд «гыж» вылӧ вермас кавшасьны весиг опыттӧм путешественник, а медым кайны медвылыс йылӧдзыс – веськыдладорсяньыс мӧд «гыж» вылӧ – колӧ бура дасьтысьны да босьтны альпинистъяслысь торъя кӧлуй. Туристъяс радейтӧны ветлыны Приполярнӧй Урал вылӧ, уна маршрутӧ пыртӧма Манарага вылӧ кайӧмсӧ.

Югыд ва

Парклӧн нӧшта ӧти озырлун – сӧдз ва, та йылысь висьталӧ сылӧн нимыс. Урал рытывладорас пансьысь да паркті визувтысь гӧравывса юяс усьӧны Печора юӧ. Паркса медыджыд юяс лыдӧ пырӧны Кожым, Косью да Ыджыд Сыня – Приполярнӧй Уралын, Пӧдчерем да Тшугӧр – Войвыв Уралын.

Паркса пемӧсъяс да быдмӧгъяс

Парклӧн коймӧд озырлун – быдмӧгъяс да пемӧсъяс. 600 сикас сайӧ быдмӧг да 40 сикас сайӧ млекопитающӧй, кыксё сикас лэбач, сюрс сайӧ сикас сюрса лытӧм пемӧс. На лыдын унакодь эндемик да реликт, тшӧтш и шоча паныдасьысьяс, кодъясӧс пыртӧма Россияса да Коми Республикаса гӧрд небӧгъясӧ.